Jakie szkolenia BHP musi mieć pracownik? Jedni uczestniczą w nich chętnie, inni uważają, że są całkowicie niepotrzebne – mowa o szkoleniach BHP, które chcąc nie chcąc, co jakiś czas trzeba odbywać, aby móc zostać dopuszczonym do pracy. Prawo w tym kontekście mówi jasno – każdy pracownik musi odbyć szkolenie wstępne, a w kolejnych latach, co pewien czas, musi odświeżać swoją wiedzę podczas szkoleń okresowych.
Szkolenie wstępne BHP – dla kogo?
Szkolenie BHP musi odbyć każdy pracownik, a także stażysta czy praktykant. Prawo mówi jasno, że szkolenie odbywa się jeszcze przed dopuszczeniem konkretnej osoby do wykonywania obowiązków zawodowych. Szkolenie wstępne składa się z dwóch części – instruktażu ogólnego oraz stanowiskowego. Instruktaż ogólny dotyczy przepisów prawa pracy w zakresie bezpieczeństwa i higieny, a także w pewnym stopniu praw pracownika. Dodatkowo nowo zatrudniona osoba zapoznaje się z regulaminami wewnętrznymi oraz poniekąd specyfiką pracy w konkretnym zakładzie. Oczywiście, nie chodzi tutaj na przykład o kulturę organizacyjną, a raczej o kwestie związane z bezpieczeństwem. Tymczasem instruktaż stanowiskowy prowadzi osoba, które doskonale zna charakterystykę konkretnego stanowiska pracy. Najczęściej jest to bezpośredni przełożony, choć nie ma przeciwwskazań ku temu, aby poprowadził je na przykład pracodawca z odpowiednim przygotowaniem merytorycznym. Szkolenie stanowiskowe ukierunkowuje na zagrożenia, jakie może napotkać w czasie wykonywania obowiązków zawodowych konkretny pracownik. Na wstępie odbywa się rozmowa z instruktorem, podczas której pokazuje on, jak wykonywać poszczególne czynności. Następnie pracownik wykonuje pracę samodzielnie, lecz w dalszym ciągu pod okiem prowadzącego szkolenie. W tego typu kursie może też uczestniczyć specjalista do spraw BHP, oceniając jednocześnie jakość konkretnych procedur, wprowadzonych na danym stanowisku.
Jak często powinno mieć miejsce szkolenie okresowe BHP?
Szkolenie wstępne BHP dedykowane jest nowym pracownikom, jednak to nie jedyny kurs z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, jaki będą musieli przejść w swojej karierze. Czekają ich bowiem szkolenia okresowe, których częstotliwość zależy głównie od rodzaju wykonywanej pracy. Szczegóły w tej sprawie określa Rozporządzenie ministra gospodarki i pracy w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy z dnia 27 lipca 2004 r. Pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych odbywają szkolenie okresowe nie rzadziej, niż raz na 3 lata. Nieco inaczej jest w przypadku, gdy wykonują swoje obowiązki w warunkach szczególnie niebezpiecznych. Wtedy też szkolenie musi mieć miejsce przynajmniej raz w roku. Pierwsze szkolenie okresowe należy odbyć w ciągu 6 miesięcy od momentu rozpoczęcia pracy, później natomiast zgodnie z przytoczonymi normami. Łagodniejsze procedury dotyczą pracowników biurowych, a także kierowników, brygadzistów, pracowników inżynieryjno-technicznych, pracowników służby BHP. W ich przypadku szkolenie okresowe odbywa się raz na 5 lat, a pierwsze szkolenie musi odbyć się w ciągu 12 miesięcy od momentu zatrudnienia. Podane terminy są maksymalne, jednak pracodawca może organizować szkolenia częściej. Pracownik ma obowiązek w nich uczestniczyć, zwłaszcza jeśli odbywają się w godzinach pracy.
Dodatkowe szkolenia, jakie muszą przejść wybrani pracownicy
Odbycie szkolenia BHP uprawnia do podjęcia pracy na danym stanowisku. Niemniej jednak w niektórych przypadkach konieczne jest dalsze kształcenie, które pozwoli uzyskać niezbędne uprawnienia. Powinniśmy jednak mieć świadomość, że nie ma czegoś takiego, jak szkolenia BHP specjalistyczne, na przykład dla pracowników, wykonujących obowiązki na pewnych wysokościach. Owszem, w niektórych sytuacjach muszą oni ukończyć kurs, jednak nie jest to stricte szkolenie BHP. Kwestie te zostały uregulowane w innych przepisach, a do organizacji szkolenia nie zawsze zobowiązany będzie pracodawca. W kontekście BHP, pracodawca nie tylko organizuje szkolenie, ale również ponosi koszty z nim związane. To odróżnia je od innych kursów, które często pozostają w gestii pracownika.
Co grozi za dopuszczenie do pracy osoby bez ważnych szkoleń BHP?
Wielu osobom wydaje się, że odbycie szkolenia BHP to tylko formalność. Niemniej jednak powinniśmy mieć świadomość, że dopuszczenie do pracy osoby, która nie przeszła odpowiedniego szkolenia, generuje ryzyko nałożenia na pracodawcę kar finansowych. Kara grzywny może wynieść od 1 000 zł do 30 000 zł. Dla osób prawnych kara może wynieść nawet 50 000 zł. Najczęściej tego typu niedociągnięcia wychodzą podczas kontroli PIP, która może być przeprowadzona bez wcześniejszej zapowiedzi bądź jako odpowiedź na zawiadomienie. Jednocześnie musimy mieć świadomość, że jeśli doszłoby do wypadku w czasie pracy lub w drodze do pracy, zarzut nie prowadzenia szkoleń BHP dodatkowo obciąża pracodawcę. Z prawnego punktu widzenia pracownik, który nie przeszedł szkolenia, nie ponosi odpowiedzialności. Niemniej jednak, widząc uchybienia, powinien dokonać niezbędnego zgłoszenia – dla bezpieczeństwa swojego i innych pracowników.
